Αμφίπολη : Πολλά σενάρια...Διαλέγετε και παίρνετε

Εκπλήξεις κρύβει ο τρίτος νεκρικός θάλαμος στην Αμφίπολη - Πιθανότατα νέες ανακοινώσεις εντός της ημέρας

Στο ζενίθ βρίσκεται πλέον η αγωνία για τα ευρήματα στην Αμφίπολη, καθώς η αρχαιολογική σκαπάνη παραμένει στην αναμονή, ενώ δεν αποκλείεται μέσα στην ημέρα να γίνουν ανακοινώσεις.

Οι εργασίες επικεντρώνονται στην υποστύλωση του τρίτου ταφικού θαλάμου ενώ τα έντονα καιρικά φαινόμενα στην περιοχή, δυσχεραίνουν την κατάσταση.

Τα αντιπλημμυρικά έργα που έγιναν στο μνημείο πέρασαν με επιτυχία το τεστ των έντονων βροχοπτώσεων των τελευταίων ημερών. Η θωράκιση του μνημείου στην είσοδό του με το κατάλληλο στέγαστρο και τα αποστραγγιστικά κανάλια περιμετρικά, έχουν ήδη προχωρήσει.

Κρίσιμη είναι η υποστύλωση του τρίτου θαλάμου που παρουσιάζει και τις πιο πολλές φθορές.

Η γενική γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη μιλώντας χθες στον realfm ανέφερε ότι: «Επειδή προχωρούμε στην ουσία, στη γη μέσα, στο εσωτερικό, πρέπει να γίνουν ορισμένες απαραίτητες υποστυλώτικες εργασίες, να δημιουργηθούν εκείνες οι προϋποθέσεις που θα αποφορτίσουν σε έναν βαθμό το θόλο του μνημείου, για να μπορέσουν οι άνθρωποι να εργαστούν με τη μέγιστη δυνατή ασφάλεια και φυσικά να μην υπάρξει κανένας κίνδυνος για το ίδιο το μνημείο».
Τόνισε ακόμη ότι: «Η αρχαιολογία είναι μία επιστήμη που κρύβει πάρα πολλές εκπλήξεις. Η ανασκαφή κρύβει ακόμα μεγαλύτερες».

Σχετικά με τις εκτιμήσεις για την ταυτότητα του τάφου, δήλωσε ότι «όποιος κάνει εικασίες είναι απλώς εικασίες, σενάρια εργασίας».
«Εμείς προτιμούμε να μένουμε στα δεδομένα της ανασκαφής, αυτά τα οποία μας πληροφορούν η ανασκαφική ομάδα και υπεύθυνη αρχαιολόγος της ανασκαφής, η κ. Περιστέρη. Το πιο σοφό, αυτήν τη στιγμή, είναι να μένουμε στα δεδομένα μας», δήλωσε.

Οι στερεωτικές εργασίες στο ταφικό μνημείο θα συνεχιστούν μέχρι την Πέμπτη, οπότε αναμένονται πιθανότατα και ανακοινώσεις για την συνέχιση των εργασιών.

Αρχαιολόγοι: "Ο τάφος της Αμφίπολης μπορεί και να έχει λεηλατηθεί"

Οι μεγάλες ποσότητες χώματος στο τάφο της Αμφίπολης οδηγούν τους αρχαιολόγους στο συμπέρασμα πώς ο τάφος όχι μόνο έχει συληθεί, κάτι που θεωρείται από πολλούς ως δεδομένο, αλλά μπορεί να έχει και λεηλατηθεί εκατοντάδες ή και χιλιάδες χρόνια πρίν, ίσως και λίγο μετά την κατασκευή του και ενώ ήταν ανοιχτό.
Η άποψη πολλών αρχαιολόγων είναι πως οι ενδείξεις ότι οι συνάδελφοί τους που κάνουν την ανασκαφή στον λόγο Καστά στην Αμφίπολη δεν θα είναι οι πρώτοι που μπαίνουν στον τάφο είναι ισχυρές.

Το γεγονός λένε ότι ο τάφος είναι
καλυμμένος με χώμα, έχει οπές και φθορές στα αγάλματα δείχνει είτε σύληση είτε λεηλασία.

 Η σχεδίαση του τάφου με έναν μεγάλο και λαμπρό διάδρομο στον οποίο δέσποζαν οι Σφίγγες και στη συνέχεια οι Κόρες δεν συνάδει λένε οι ειδικοί με τη σφράγιση με δύο διαφραγματικούς τοίχους και την ύπαρξη τόνων χωμάτων.

Ο τόσο λαμπρός διάδρομος φτιάχθηκε ώστε το μνημείο ως την είσοδο του θαλάμου να είναι επισκέψιμο. Έτσι δεν υπήρχε κανένας λόγος σφράγισης... πλην του μεγάλου κινδύνου είτε από κλοπή είτε από λεηλασία.

Είναι πολύ πιθανό το μνημείο για πολλά χρόνια να ήταν “ανοιχτό” σε επισκέψεις και τελετές μνήμης του νεκρού, όμως κάποια στιγμή είτε δέχθηκε... επισκέψεις τυμβωρύχων, είτε κατά τη διάρκεια αναταραχών ή κάποιας εισβολής βρέθηκε στο στόχαστρο.

Οι καταστροφές στα κεφάλια και τα φτερά των Σφιγγών, αλλά και στα χέρια και τα πρόσωπα των “Καρυατίδων” οδηγούν σε λεηλασία σε επίθεση από πλήθος που είχε καταστροφική διάθεση. Τουλάχιστον αυτού του είδους τα σημάδια έχουν άλλα μνημεία που βρέθηκαν στο στόχαστρο ανάλογων επιθέσεων.


Η Μακεδονία επί αιώνες βρέθηκε στο επίκεντρο αναταραχών. Υπήρξαν πολλές διαμάχες μεταξύ των επιγόνων του Μ. Αλεξάνδρου, εισβολές από Ρωμαίους, διαμάχες μεταξύ των Ρωμαίων... Μια σειρά ιστορικών γεγονότων δείχνει ότι η περιοχή βρισκόταν σε διαρκή αναβρασμό.

Πιθανότατα λένε οι ειδικοί το μνημείο μπήκε στο στόχαστρο και έτσι πάρθηκε η απόφαση να μπει το χώμα και να κατασκευαστούν και οι (τουλάχιστον) δύο διαφραγματικοί τοίχοι ώστε να μην επιτρέπεται η πρόσβαση και η βεβήλωση του νεκρού ή των νεκρών.

Επίσης οι οπές πάνω απ' την επιφάνεια των χωμάτων ναι μεν μπορεί να εξυπηρετούσε την διαδικασία “οχύρωσης” του μνημείου με χώμα, μπορεί όμως να δημιουργήθηκαν και από τυμβωρύχους που εκμεταλλεύτηκαν το κενό πάνω από το χώμα ως τον θόλο για να περάσουν μέχρι τον τάφο.

Οι οριστικές απαντήσεις πάντως θα δοθούν μόνο όταν οι αρχαιολόγοι φτάσουν στον επόμενο τοίχο ο οποίος πιθανότατα αποτελεί και εκείνον που φιλοξενεί την είσοδο στον προθάλαμο και τον νεκρικό θάλαμο.

Αμφίπολη: "Το χώμα εκδικείται...''

Ένα ανώνυμο κείμενο, αρχαιολόγου, που κάνει το γύρο του διαδικτύου της τελευταίες ώρες έρχεται να δώσει μια διαφορετική οπτική στις ανασκαφές στην Αμφίπολη.

 Το κείμενο έχει τίτλο: "Το χώμα εκδικείται" και παρουσιάζει μια διαφορετική προσέγγιση για την ανασκαφή στην Αμφίπολη και τη δημοσιότητα που έχει πάρει.

Αναλυτικά το κείμενο:

«Στην αρχαιολογία ό,τι είναι λογικό δεν είναι και πραγματικό» έλεγε σπουδαίος δάσκαλος στο πανεπιστήμιο, σημειώνει η αρχαιολόγος που αποφάσισε να γράψει ένα κείμενο για την περίπτωση της Αμφίπολης με εξηγήσεις, απορίες, διευκρινήσεις και την υπόμνηση «ένα μνημείο “φορτώθηκε” με τόσες προσδοκίες που στο τέλος κινδυνεύει το ίδιο κοινό που ως χτες ξεροστάλιαζε στις οθόνες, να “απογοητευτεί” από το μνημείο».

Στο πανεπιστήμιο οι καθηγητές μου με δίδαξαν ότι στη διάρκεια μιας ανασκαφής διατυπώνουμε πολλές υποθέσεις και πολλά ερωτήματα, που τα αφήνουμε ανοιχτά μέχρι να τελειώσει η ανασκαφή ή έστω να χουμε επαρκή δεδομένα. Δεν προσπαθούμε να «φορτώσουμε» αυτό που σκάβουμε με την «υποχρέωση» να επιβεβαιώσει τις αρχικές υποθέσεις μας. (Κι ας μην το τηρούν βέβαια κάποιοι από αυτούς τώρα, αλλά αυτά θα τα πούμε κάποια άλλη στιγμή...)

Ένας άλλος μεγάλος δάσκαλος, που δεν τον πρόλαβα, είχε πει ότι «στην αρχαιολογία ό,τι είναι λογικό δεν είναι και πραγματικό» (πλέον η ρήση ισχύει και για τη σύγχρονη ζωή, γιατί μη μου πείτε ότι είναι λ.χ. λογικό να μας κυβερνάνε αυτοί που μας κυβερνάνε, αλλά κι αυτό είναι άλλο θέμα).

Με οδηγό αυτά τα δύο, ας πάμε στον τάφο της Αμφίπολης. Για να πούμε την αλήθεια μεταξύ μας: με τις σημερινές μας γνώσεις αρχαιολογίας, αν αυτές τιςΚαρυάτιδες μας τις έφερναν στο γραφείο από κατάσχεση, οι περισσότεροι θα τις τοποθετούσαμε στην αρχαϊστική γλυπτική του 1ου αι. π.Χ. και εξής. Το νωρίτερο να λέγαμε 2ο αι. π.Χ.

Αν μας έλεγαν για ένα μνημείο που έχει μαρμάρινη επένδυση σε πώρινους τοίχους, θα λέγαμε ότι σε αυτή την τεχνική επιδόθηκαν κατεξοχήν οι Ρωμαίοι.Αν μας λέγανε για ένα κυκλικό τύμβο τέτοιου μεγέθους, θα σκεφτόμασταν ότι είναι πολυάνδριο.Αν μας λέγανε ότι βρίσκουν ταφικούς θαλάμους γεμάτους χώμα, θα λέγαμε ότι είναι συλημένοι είτε τώρα είτε στην αρχαιότητα -πόσο μάλλον αν βρίσκουμε τρύπες από τις οποίες χωράει ένας άνθρωπος σε κάθε διαφραγματικό τοίχο.

Αν μας έβαζαν σε προφορική άσκηση στο πανεπιστήμιο τάφο που έχει τη μορφή μακεδονικού, αλλά αποτελείται από 3 ή περισσότερους θαλάμους που καθένας έχει το δικό του πρόπυλο με Σφίγγες και Καρυάτιδες, μαρμάρινη οροφή και μαρμάρινες επενδύσεις, θα λέγαμε ότι ίσως κάποιος σημαντικός ντόπιος, που δεν έζησε την εποχή που φτιαχνόταν το μακεδονικό στυλ, αλλά αργότερα, θέλησε να παραγγείλει έναν τάφο που να μιμείται τους μακεδονικούς για λόγους μεγαλοπρέπειας, ενσωματώνοντας ετερόκλητα στοιχεία -και αυτός ο συγκρητισμός από μόνος του θα μας οδηγούσε σε νεότερη χρονολόγηση.

Αν μας έλεγαν ότι ο τάφος έχει μεγαλοπρεπείς θύρες χωρίς θυρώματα (σαν να είναι στοά με πρόπυλα ανοιχτή για να την επισκεφτείς), αλλά μπροστά από κάθε τέτοια θύρα έχει έναν στιβαρό τοίχο που δεν επιτρέπει την πρόσβαση σε αυτήν, θα σκεφτόμασταν κατευθείαν ότι πρόκειται για τοίχους που φτιάχτηκαν σε δεύτερη φάση, για να το σφραγίσουν ή για να στηρίξουν, κι όχι όταν πρωτοχτίστηκε το μνημείο (αν θες να κλείσεις τις θύρες, όταν πρωτοχτίζεις το μνημείο, το «λογικό» είναι να βάλεις θυρόφυλλα, όχι να φτιάξεις άλλο τοίχο).

Αν μας τα έλεγαν όλα αυτά μαζί για ένα μνημείο, θα λέγαμε να τελειώσει η ανασκαφή και να δούμε οπωσδήποτε την κεραμική μέσα και έξω από τον τάφο! Γιατί όλα τα παραπάνω θα ήταν τα «λογικά», όμως μόνο η ανασκαφή θα μας έδειχνε αν ήταν και «πραγματικά».

Γιατί τα λέω όλα αυτά; Γιατί έτσι γίνεται κατανοητή η σημασία του ανασκαφικού «κόντεξτ» (που λέγαμε και στο Αθήνησι). Γίνεται κατανοητό γιατί είναι σημαντικό το μνημείο (εδώ βάζω και τον Τύμβο, γιατί πιστεύω ότι θα υπάρχουν κι άλλα σημαντικά ευρήματα αν ανασκαφεί ολόκληρος). Γιατί η «λογική» μας σε αυτή την περίπτωση καθορίζεται από τις ως τώρα γνώσεις μας, που βασίζονται στα ως τώρα ευρήματα. Κάθε ανασκαφή ενός τέτοιου μνημείου μπορεί να μας ανατρέψει όσα ως τώρα θεωρούσαμε δεδομένα. Μόνο που, πριν φτάσουμε να ξαναγράψουμε τα βιβλία αρχαιολογίας, καλό είναι πρώτα να έχει ολοκληρωθεί η ανασκαφή και να έχουν παρουσιαστεί όλα τα ευρήματά της σε μια σύνθεση.

Στην υπόθεση της Αμφίπολης από την αρχή γίνονται δύο λάθη, που το ένα φέρνει το άλλο. Το πρώτο λάθος είναι όλες οι υποθέσεις που γίνονται, και πρέπει να γίνονται για να επιβεβαιωθούν ή να αναιρεθούν στην πορεία μιας ανασκαφικής έρευνας (συμπεριλαμβανομένης και της χρονολόγησης, της μη σύλησης κ.λπ.), βγαίνουν ως Δελτία Τύπου και αναπαράγονται ως απόλυτες αλήθειες με έναν απόλυτα αντιεπιστημονικό τρόπο (που απλώς υπογραμμίζεται από τα συνεχή λάθη των δελτίων Τύπου με την «επιστημονικοφανή» γλώσσα). Και αυτόν τον αντιεπιστημονικό τρόπο τον επιβάλλει το ίδιο το Υπουργείο Πολιτισμού (και ο πρωθυπουργός, βέβαια, αλλά αυτά τα χουμε ξαναπεί).

Το δεύτερο λάθος, απόρροια του πρώτου, είναι ότι η αμφισβήτηση κάποιου από αυτά τα στοιχεία (της χρονολόγησης, της απόδοσης σε ιστορικό πρόσωπο κ.λπ.) θεωρείται αυτομάτως ότι είναι αμφισβήτηση της αξίας του μνημείου! Για μας τους αρχαιολόγους, και θα πρεπε και για όλους, τα μνημεία δεν έχουν μεγαλύτερη ή μικρότερη αξία με βάση το αν είναι νεότερα, αλλά με βάση τις ιστορικές και άλλες πληροφορίες που κουβαλάνε. Κι εδώ θα επικαλεστώ την άποψη της Ο. Παλαγγιά, που είπε στα ΝΕΑ ότι, αν η άποψή της ότι το μνημείο είναι ρωμαϊκό και συνδέεται με τη μάχη των Φιλίππων είναι σωστή, το μνημείο αποκτά ακόμη μεγαλύτερη αξία, καθώς συνδέεται με τη μία από τις δύο μάχες που έκριναν το μέλλον της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Όποιος τόλμησε να πει ότι είναι νωρίς για το σαξές στόρυ του πρωθυπουργού (Έλληνας νεκρός του 4ου αι. π.Χ. που θα αποδείξει την ελληνικότητα της Μακεδονίας), αντιμετωπίστηκε περίπου ως προδότης!

Όποιος τόλμησε να πει ότι δεν είναι σωστό ο πρωθυπουργός να εξαγγέλλει ότι «σε 15 μέρες ανοίγει ο τάφος», αντιμετωπίστηκε ως αντιπολιτευόμενος ή σφετεριστής της ανασκαφής.

Όποιος επέμενε να μην συντάσσεται με την «υπέροχη γλυπτική του 4ου αι. π.Χ.» και τα «προτεταμένα χέρια», ακόμη και χωρίς να μιλάει, αντιμετωπίστηκε ως ζηλιάρης. Κι όποιος επέμενε ότι «ανοιχτή ανασκαφή» δεν σημαίνει να ταΐζουμε τον κόσμο προσδοκίες και ψευτο-επιστημονισμό μέσω των μίντια, αντιμετωπίστηκε ως οπισθοδρομικός. Για αυτή την αντιστροφή της πραγματικότητας, ναι, πράγματι, χρειαζόταν «επικοινωνιακός σύμβουλος». Όμως, το χώμα εκδικείται.

Σήμερα πού βρισκόμαστε; Οποιαδήποτε πρόβλεψη για το πότε θα τελειώσει η ανασκαφή έχει πάει περίπατο. Ο πρωθυπουργός στην τελευταία του δήλωση ξέχασε την ελληνικότητα και μίλησε για «διεθνές μνημείο». Η Γενική Γραμματέας στο τέλος της προηγούμενης εβδομάδας, είπε στους δημοσιογράφους ότι μιλάμε για «κοσμοπολίτη ή κοσμοπολίτες» και ότι πιθανώς να υπάρχει διατάραξη από την αρχαιότητα. Η «επικοινωνιολόγος» σιωπά στο τόσο θορυβώδες μέχρι πρότινος προφίλ της.

Ένα μνημείο «φορτώθηκε» με τόσες προσδοκίες (να είναι ο τάφος του Αλέξανδρου, να αναστηλώσει το εθνικό μας φρόνημα και άλλα πολλά), που στο τέλος κινδυνεύει το ίδιο κοινό που ως χτες ξεροστάλιαζε στις οθόνες, να «απογοητευτεί» από το μνημείο. Ποιος θα τους εξηγήσει τότε ότι δεν τους απογοήτευσε το μνημείο, αλλά οι προσδοκίες που ορθώθηκαν γύρω από αυτό για λόγους που καμία σχέση δεν είχαν με την επιστημονική έρευνα; Όλοι αυτοί που για λόγους πολιτικούς, τηλεθέασης, προσωπικής προβολής, ή κατοχύρωσης θέσης εκμεταλλεύτηκαν έτσι το μνημείο, σε ποιον θα ρίξουν τότε το φταίξιμο; Πιστέψτε με, όχι πάνω τους, είναι συνηθισμένοι να ρίχνουν το φταίξιμο σε άλλους...

Κοντός (;) ψαλμός αλληλούια"

Αμφίπολη: Το σενάριο πως είναι τάφος του Μ. Αλέξανδρου και το κόλπο του στρατηγού του


 Τον Μέγα Αλέξανδρο εμπλέκει ξανά στη σεναριολογία ο καθηγητής Τζέιμς Ρομ, αναφερόμενος στον επιβλητικό τύμβο

- Με τις ανασκαφές στην Αμφίπολη ασχολείται μεγάλο site από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού Σύμφωνα με το μεγάλης αναγνωσιμότητας site "Τhe Daily Beast", οι ανασκαφές στην Αμφίπολη έχουν κεντρίσει το ενδιαφέρον εκατοντάδων ιστορικών και αρχαιολόγων από όλο τον κόσμο.
Όλη η επιστημονική κοινότητα αναμένει με μεγάλη αγωνία την ανακοίνωση για την είσοδο των αρχαιολόγων στην ταφιή αίθουσα, κάτι που ίσως, χρονικά, δεν είναι πλέον πολύ μακριά.
Σύμφωνα όσα υποστηρίζει ο αμερικανός καθηγητής κλασικών σπουδών του Bard College και συγγραφέας του βιβλίου «Το φάντασμα του θρόνου: Ο θάνατος του Μ. Αλεξάνδρου και ο πόλεμος για το στέμμα και την αυτοκρατορία», Τζέιμς Ρομ, «αυτή τη στιγμή, η Αμφίπολη και οι ανασκαφικές εργασίες είναι το κέντρο όλης της κοινότητας των αρχαιολόγων. Η περιοχή άλλωστε αποτελούσε το προπύργιο της μεγάλης μακεδονικής αυτοκρατορίας».

Τι υποστηρίζει ο καταξιωμένος καθηγητής

Όπως υποστηρίζει ο συγγραφέας και καθηγητής, το κυκλικό σχήμα του τάφου αλλά και το θαυμάσιο μαρμάρινο τείχος που περιβάλλει τον αρχαίο τάφο, δίνουν εντύπωση από την πρώτη στιγμή και φανερώνουν έναν τύμβο που δεν έχουμε δει πουθενά αλλού σε τέτοια κλίμακα. Στην κορυφή βρίσκεται το πέτρινο λιοντάρι που φυλάει τον τάφο.
Όταν βρέθηκε (άθικτο) έγινε ανάλυση της δομής του και βρέθηκε πως ανήκει στο τελευταίο τέταρτο του 4ου αιώνα, δεκαετίες μετά τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Σύμφωνα με τον Τζέιμς Ρομ, μόνο ο Αλέξανδρος θα μπορούσε να αξίζει ένα τόσο τεράστιο και δαπανηρό χώρο τελευταίας κατοικίας.

Ο Πτολεμαίος και τα λείψανα

Να σημειωθεί βέβαια, ότι σύμφωνα με την ιστορία, τα λείψανα του Μεγάλου Αλεξάνδρου εκπλάπησαν από τον Πτολεμαίο και ενταφιάστηκαν στην Αλεξάνδρεια.
Ο συγγραφέας όμως επισημαίνει με νόημα, ότι δεν μπορεί να αποκλειστεί η θεωρία, σύμφωνα με την οποία ο Πτολεμαίος αντικατέστησε το σώμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου με κάποιο άλλο, με σκοπό να παραπλανήσει τους εχθρούς του μεγάλου στρατηλάτη και όσους θα ήθελαν να το κλέψουν.
Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο Τζέιμς Ρομ, το γεγονός ότι στη Βεργίνα δεν βρέθηκαν επιγραφές, κάνει την ταυτοποίηση των ευρημάτων στην Αμφίπολη ακόμη πιο περίπλοκη, ενώ απάντηση για το εάν έχει συληθεί ο τάφος, δεν μπορεί να υπάρχει. Ο τύμβος της Αμφίπολης μπορεί να έχει ένα ή περισσότερα σώματα – μπορεί και κανένα. Κάποιοι αναφέρουν πως είναι ένα μνημείο πολέμου αφιερωμένο στους Μακεδόνες στρατιώτες που σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του Μ. Αλέξανδρου, ενώ δεν αποκλείεται να πεόκειται για ένα τάφο (κενοτάφιο), το οποίο χτίστηκε για τον Μέγα Αλέξανδρο, αλλά δεν «κατοικήθηκε» ποτέ.

Πόλεμος αρχαιολόγων για την Αμφίπολη – Το σενάριο να μην είναι μακεδονικός αλλά ρωμαϊκός – Με ποια μεγάλη μάχη συνδέουν τον τύμβο Καστά

- Ρωμαϊκός και όχι μακεδονικός ο τάφος στην Αμφίπολη υποστηρίζει καθηγήτρια Κλασικής Αρχαιολογίας στο πανεπιστήμιο Αθηνών
- Κοντά στην αποκάλυψη του μεγάλου μυστικού οι αρχαιολόγοι
- Βρέθηκε νέος τοίχος στον τρίτο θάλαμο, που δεν αποκλείεται να είναι ο ταφικός
- Οι τοίχοι του είναι επενδυμένοι με μάρμαρο από τη Θάσο
- Ο ρόλος των Καρυάτιδων που βρέθηκαν στον τύμβο Καστά


Ποιος είναι τελικά ο ένοικος του τάφου της Αμφίπολης; Για να απαντηθεί το ερώτημα, πρώτα πρέπει να απαντηθεί το πότε χτίστηκε ο τύμβος. Και εδώ, όπως και σε πολλά άλλα ζητήματα, οι απόψεις διαφέρουν ανάλογα με τον αρχαιολόγο!Πολλά ακούστηκαν τις τελευταίες μέρες για το ποιος είναι θαμμένος στον τάφο της Αμφίπολης. Από τον Μέγα Αλέξανδρο, τη σύζυγό του Ρωξάνη, μέχρι τον επικεφαλής του Στόλου του Νέαρχο, τα σενάρια είναι πολλά. Όπως και για τον δημιουργό του τύμβου. Δεινοκράτης ή Πλάτωνας. Ίσως κανείς...


Ο τάφος είναι όντως μακεδονικός ή μήπως είναι ρωμαϊκός; Και με ποια μεγάλη μάχη της Ιστορίας συνδέεται;


Η καθηγήτρια Κλασικής Αρχαιολογίας στο πανεπιστήμιο Αθηνών, Όλγα Παλαγγιά, μιλώντας στην εφημερίδα Τα Νέα, θεωρεί πως ο τάφος είναι ρωμαϊκός και πως οι Καρυάτιδες είναι το «κλειδί» για τις απαντήσεις.
«Κλειδώνουν τη χρονολόγηση του μνημείου στη ρωμαϊκή εποχή και όχι νωρίτερα από τον 1ο αιώνα π.Χ. Είναι αρχαϊστικές, δηλαδή φορούν λοξό ιμάτιο, όπως οι αρχαίες κόρες, αλλά το κεφάλι τους μοιάζει κλασικό και το έχει φτιάξει ο Πραξιτέλης. Πρόκειται για μία σύνθεση που συνηθιζόταν στα ρωμαϊκά χρόνια από την αγάπη για το παρελθόν», τόνισε.
«Τέτοιου είδους γλυπτική δεν υπάρχει επ’ ουδενί σε μακεδονικούς τάφους. Σφίγγες σε τάφους συναντούμε στην αρχαϊκή Αθήνα, αλλά όχι στα κλασικά χρόνια. Επομένως είναι περίεργο να τις βρίσκουμε σε μακεδονικό τάφο. Αντίθετα, στα ρωμαϊκά χρόνια δεν υπάρχουν μόνο σε τάφους αλλά αποτελούν το σύμβουλο του αυτοκράτορα Αυγούστου (ιδρυτή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας). Οι Καρυάτιδες ήταν το αγαπημένο του διακοσμητικό στοιχείο», λέει.

Όσο για το ποιος μπορεί να είναι θαμμένος στην Αμφίπολη σύμφωνα με τη θεωρία αυτή; «Οι πεσόντες από τη μάχη των Φιλίππων» εκτιμά η Όλγα Παλλαγγιά. «Στους Φιλίππους συγκρούστηκαν το 42 πΧ. οι στρατοί από τη μία του Οκταβιανού Αυγούστου και του Μάρκου Αντώνιου και από την άλλη του Βρούτου και του Κάσσιου, των δολοφόνων του Ιούλιου Κάισαρα. Οι νικητές (Οκταβιανός Αύγουστος, Μάρκος Αντώνιος) πιθανώς έθαψαν τους νεκρούς τους στο στρατόπεδό τους στην Αμφίπολη. Ίσως να χρησιμοποίησαν και μάρμαρο Θάσου. Αυτό το μνημείο έχει τόνους μαρμάρου, ενώ οι μακεδονικοί τάφοι ήταν κατασκευασμένοι από ασβεστόλιθο με επίχριση. Μαρμάρινες ήταν μόνο οι πόρτες τους», λέει. «Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι αν όντως συνδέεται με τη μάχη των Φιλίππων δεν χάσαμε, αλλά βρισκόμαστε μπροστά σε ένα μνημείο που σχετίζεται με μία από τις σημαντικότερες μάχες της Ιστορίας, δεν υπάρχει πάντως αμφιβολία ότι πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό και σπάνιο μνημείο και δεν ξέρουμε ακόμη τι κρύβει».

Είδαν και τέταρτο τοίχο πίσω από τις Καρυάτιδες


Οι αρχαιολόγοι έκαναν την Παρασκευή ακόμη ένα σημαντικό βήμα, μπήκαν στον τρίτο θάλαμο του τάφου, που δεν αποκλείεται να είναι και ο ταφικός θάλαμος. Εκεί είδαν σε απόσταση 4,5 μέτρων έναν τέταρτο τοίχο.
Στον τρίτο θάλαμο, σύμφωνα με την εφημερίδα Το Έθνος, υπάρχει ένα κενό από τον θόλο και μέχρι το ύψος της άμμου κι έτσι για πρώτη φορά οι ανασκαφείς είχαν αντίληψη του τέταρτου διαφραγματικού τοίχου, αλλά και της κατάστασης στην οποία βρίσκεται ο τρίτος θάλαμος.
Όταν, τις επόμενες μέρες, καταφέρουν να αδειάσουν μέρος των χωμάτων από τον τρίτο θάλαμο, ίσως τότε υπάρξουν τα πρώτα δείγματα για το αν υπάρχει και επόμενος χώρος ή αν αυτός είναι ο ταφικός θάλαμος και βρίσκεται εκεί ο νεκρός.Στον τρίτο διαφραγματικό τοίχο εντόπισαν περιθύρωμα ιωνικού ρυθμού, άρα πιθανότατα, από κάτω υπήρχε ή υπάρχει ακόμα θύρα. Οι προηγούμενοι δύο τοίχοι είχαν επιστύλια, και πάλι ιωνικού ρυθμού, τα οποία στηρίζονταν από τους υπερκείμενους κίονες. Κάτω από τα επιστύλια με την αφαίρεση των χωμάτων παρουσιάστηκαν δύο θυριαία ανοίγματα, ένα από κάθε τοίχο, τα οποία δεν είχαν θύρες.
Καλύπτονταν και τα δύο από σφραγιστικούς τοίχους που είχαν κατασκευαστεί μπροστά τους.

Η ύπαρξη περιθυρώματος  υποδηλώνει πιθανότατα θύρα, η οποία θα πρέπει να ανήκει στον ταφικό θάλαμο, εκεί όπου είχε τοποθετηθεί ο νεκρός με τα κτερίσματά του.
Οι ειδικοί μπήκαν στον τρίτο θάλαμο, από το μικρό άνοιγμα που υπάρχει ψηλά στον διαφραγματικό χώρο. Όπως διαπίστωσαν, ο θάλαμος είναι γεμάτος χώμα, σαν τους δύο προηγούμενους και οι τοίχοι είναι και αυτοί επενδυμένοι με μάρμαρο από τη Θάσο, όπως και οι προηγούμενοι δυο.
Επειδή πάντως, δεν είναι δυνατόν να διαπιστωθεί η ευστάθεια του τέταρτου τοίχου, και καθώς οι λίθοι της οροφής φαίνονται και αυτοί καταπονημένοι, οι επιστήμονες προτείνουν να γίνουν συγκεκριμένες υποστυλώσεις ώστε να μην υπάρξουν προβλήματα και κίνδυνοι από την αποχωμάτωση.

Όπως γράφει Το Έθνος, ο τέταρτος τοίχος που εντοπίστηκε με την είσοδο στον θάλαμο, δεν έχει ακόμα αποκαλύψει τα μυστικά του, καθώς είναι γεμάτος με χώμα.
Όσο προχωρά η ανασκαφή, θα φανεί αν ο ίδιος έχει κάποιο άνοιγμα, που πιθανότατα οδηγεί σε άλλον χώρο, όπως και τι κρύβεται στον συγκεκριμένο θάλαμο, ο οποίος φαίνεται να είναι τετράγωνος, με διαστάσεις 4,5 επί 4,5.


Οι υπολογισμοί για το μήκος είναι πρόχειροι, αφού οι μηχανικοί δεν έχουν καταφέρει να μετρήσουν με ακρίβεια λόγω συνθηκών

Αμφίπολη: Έχουν φτάσει στο νεκρικό θάλαμο οι αρχαιολόγοι;

Παρατείνεται η αγωνία, εντός και εκτός Ελλάδος, για όσα ακόμα μένουν να έρθουν στο φως από το σπουδαίο αυτό εύρημα μετά την ανακάλυψη του τρίτου στη σειρά ταφικού θαλάμου. Το ερώτημα είναι αν έχουν φτάσει στο νεκρικό θάλαμο.

Σύμφωνα με τις επίσημες ανακοινώσεις του υπουργείου Πολιτισμού, η ομάδα της ανασκαφής έχει φτάσει μπροστά στην πύλη του τρίτου ταφικού θαλάμου και, ήδη, αφαίρεσαν χώματα, προκειμένου να αποκτήσουν μια καλύτερη εικόνα του εσωτερικού του.

Η μαρμάρινη πύλη που αποκαλύφθηκε μέσα από τα χώματα χαρακτηρίζεται από επιμελημένο μαρμάρινο περιθύρωμα, ιωνικού ρυθμού, όπως και τα υπόλοιπα αρχιτεκτονικά μέλη του χώρου. Στο μαρμάρινο τμήμα του υπέρθυρου απαντάται συμφυές γείσο το οποίο καλύπτει και το άνοιγμα της εισόδου.

Σύμφωνα με την ιστοσελίδα «Χρονόμετρο» της Καβάλας, αυτή είναι μόνο η αρχή, καθώς το επόμενο ερώτημα που θα πρέπει να απαντηθεί, είναι αν οι αρχαιολόγοι έχουν φτάσει στο νεκρικό θάλαμο ή όχι.

Η περίπτωση του να είναι αυτός ο νεκρικός θάλαμος είναι απίθανη, καθώς, έχοντας δεχθεί ότι η επιχωμάτωση δεν είναι αποτέλεσμα τυχαίου γεγονότος, αλλά μέτρο προστασίας των νεκρών, τότε δεν υπάρχει περίπτωση να είχαν καλύψει το νεκρό με χώμα. Πουθενά σε μακεδονικό τάφο δεν έχει συμβεί κάτι ανάλογο.

Άρα, αναφέρει το ίδιο δημοσίευμα, το πιθανότερο είναι να έχουν φτάσει οι αρχαιολόγοι στον προθάλαμο ουσιαστικά του νεκρικού θαλάμου...

Σε αυτήν την περίπτωση, θα πρέπει να αντικρίσουν κάποια σφραγισμένη πύλη, που θα οδηγεί στο χώρο της ταφής. Από την μέχρι τώρα αυτοψία στο χώρο δεν έχει εντοπιστεί πύλη.

ΜΙΑ ΑΠΛΗ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΠΥΡΑΜΙΔΑΣ ΣΤΗΝ ΑΙΓΥΠΤΟ ΚΑΙ ΤΟΥ ΤΥΜΒΟΥ ΣΤΗΝ ΑΜΦΙΠΟΛΗ -ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ

Το λεξικό μιας ανασκαφής!

Το «ΘΕΜΑ» κατάρτισε ένα μίνι λεξικό με όλους τους αρχιτεκτονικούς και αρχαιολογικούς όρους που έχουν εισβάλει ξαφνικά στην επικαιρότητα.

Αντιστήριξη: Η στερέωση ενός κάθετου τοίχου ο οποίος βρίσκεται υπό κλίση και κινδυνεύει να καταρρεύσει. Η αρχή της αντιστήριξης είναι ο «τριγωνισμός», δηλαδή η προσθήκη ενός διαγώνιου στηρίγματος εν είδει υποτείνουσας στην ορθή γωνία που σχηματίζει ο τοίχος με το έδαφος.

Ανωδομή: Το ανώτερο τμήμα ενός αρχιτεκτονικού στοιχείου, όπως η εξωτερική πύλη του τύμβου με τις σφίγγες.

Απομείωση διατομής: Στα δελτία Τύπου του ΥΠ.ΠΟ. ο όρος αναφέρθηκε ως χαρακτηρισμός της κατάστασης της οροφής, καθώς παρατηρήθηκε ότι οι πλίνθοι της είναι πιο λεπτές στα ενδότερα του τύμβου. Πιθανότερη αιτία γι” αυτό, η μεταξύ τους τριβή και η φυσική φθορά.

Αύλακα (στραγγιστική): Δημιουργία περιμετρικής αυλάκωσης για την απορροή των υδάτων της βροχής.

Βόστρυχοι: Οι κοτσίδες στην κόμμωση των Καρυάτιδων.

Γείσο: Τμήμα της στέγης ενός κτίσματος, τύπου «μαρκίζας», το οποίο προεξέχει και, εκτός από το να διακοσμεί, προστατεύει ανάγλυφες παραστάσεις κ.ά. τα οποία υπάρχουν ενδεχομένως κάτω από αυτό.

Γεωδαιτικές μέθοδοι (επίγειες και δορυφορικές): Προσδιορισμός της ακριβούς γεωγραφικής θέσης με τη χρήση συμβατικών μετρήσεων αλλά και του συστήματος GPS.

Γεωστατικές ωθήσεις: Οι πιέσεις που υφίσταται ένα κτιστό στοιχείο από τις διαρκείς μετατοπίσεις του εδάφους.

Γεωτεχνική: Μελέτη της σύστασης του εδάφους με κάθετες τομές.

Γραπτός διάκοσμος: Ζωγραφική, έγχρωμη διακόσμηση. Αναφέρεται συνήθως σε μη απεικονιστική τέχνη, δηλαδή σε γεωμετρικές συνθέσεις, και όχι, π.χ., σε ανθρώπινες μορφές.

Δόμος: Μια σειρά λίθων, από αυτές που, η μία πάνω στην άλλη, συνθέτουν έναν τοίχο.

Δομοστατική: Μελέτη σχετικά με την ευστάθεια οικοδομήματος.

Εγκιβωτισμός: Ο τετραγωνικός περιορισμός, συνήθως με ξύλινες πλάκες, στηλών κ.ά., των οποίων η βάση διατρέχει κίνδυνο υποχώρησης επειδή εδράζεται σε σαθρό έδαφος, χώμα κ.λπ.

Εκτεταμένο: Το απλωμένο, εν προκειμένω για τις Καρυάτιδες, χέρι μάλλον προς τα πλάγια.

Ενώτιο: Κοινώς, σκουλαρίκι.

Εξισορρόπηση πιέσεων: Η προσεκτική αφαίρεση των επιχώσεων ώστε οι πιέσεις που δέχονται οι τοίχοι από το βάρος του χώματος να μη συγκεντρωθούν σε μία πλευρά ή ένα σημείο απειλώντας την ευστάθειά τους.

Επίκρανο: Το ανώτερο τμήμα του στύλου. Στην είσοδο του μνημείου της Αμφίπολης είναι διακοσμημένα με πρόσθετο ανάγλυφο, ιωνικής τεχνοτροπίας.

Επιστύλιο: Μακρόστενο κομμάτι μαρμάρου που στηρίζεται στο άνω άκρο στύλων και γεφυρώνει το μεταξύ τους κενό.

Εσωρράχιο: Η εσωτερική καμπύλη της οροφής, η καμάρα στο μέγιστο ύψος της.

Θλιπτικό φορτίο: Βάρος που εφαρμόζεται κατακόρυφα και απειλεί τις δοκούς με θλίψη, δηλαδή με θραύση.

Θολίτες: Πλίνθοι κατάλληλα διαμορφωμένες ώστε να συνθέσουν μια καμπύλη οροφή.

Θόλος: Η θόλος είναι η όροφη της «στοάς», με ημικυλινδρική διατομή, τύπου καμάρας.

Θριγκός: Ανώτατη σειρά λίθων, συνήθως πάνω σε πέτρινο τείχος, η οποία προεξέχει όπως το γείσο.

Θύρωμα: Η συνολική κατασκευή μιας εισόδου.

Ικρίωμα: Σκαλωσιά.

Ιωνικό (επιστύλιο): Ο ιωνικός είναι ένας από τους κυρίαρχους ρυθμούς της αρχαιοελληνικής αρχιτεκτονικής. Είναι λιγότερο αυστηρός από τον δωρικό. Δείγμα ιωνικού το Ερεχθείο και δωρικού (αν και με ιωνικά στοιχεία) ο Παρθενώνας στην Ακρόπολη των Αθηνών.

Κατάχωση: Η κάλυψη αγαλμάτων, μνημείων κ.λπ. με χώμα. Τρόπον τινά, η ταφή.

Κόρη: Εναλλακτική ονομασία της Καρυάτιδας. Το «κόρη» υπογραμμίζει τη νεότητα, την αγνότητα και την παρθενία.

Κυμάτιο: Συνηθισμένο διακοσμητικό μοτίβο που θυμίζει θαλάσσιο κυματισμό.

Μολυβδοχόηση: Η στήριξη δύο μαρμάρινων μερών με ενδιάμεσο σύνδεσμο από μολύβι, το οποίο χύνεται σε υγροποιημένη μορφή σε κατάλληλα διαμορφωμένες οπές, όπως αυτές που διακρίνονται στους ώμους των Καρυάτιδων, διαμορφώνεται και στερεοποιείται επιτόπου.

Νάρθηκας: Ειδικά για την υποστήριξη της οροφής στον τάφο της Αμφίπολης, ο νάρθηκας αναφέρεται με την «ορθοπεδική» έννοια, καθώς ξύλινες δοκοί με αφρώδη επένδυση περιορίζουν τις μετατοπίσεις των θολιτών και την περαιτέρω φθορά τους.

Ντισιλίδικο: Εργαλείο γλυπτικής. Το ψιλό ντισιλίδικο είναι η σμίλη με την οποία διαμορφώνονται οι πιο εντυπωσιακές και περίτεχνες λεπτομέρειες αγαλμάτων, όπως οι φλέβες.

Νωπογραφία (fresco): Τεχνική ανάγλυφης διακόσμησης και ζωγραφικής που διαμορφώνονται ενόσω το κονίαμα είναι νωπό.

Ορθοστάτες: Ενθετη μαρμάρινη επένδυση με πλάκες μαρμάρου που τοποθετούνται στην εξωτερική πλευρά τοίχου κατακόρυφα.

Παραστάδες: Οι κολόνες εκατέρωθεν θυρών, εισόδων κ.λπ.

Περιθύρωμα: Το πλαίσιο μιας εισόδου, κοινώς το κούφωμα ή η κάσα.

Πεσσός: Κολόνα ορθογωνικής διατομής. Η έκφραση «συμφυείς με πεσσούς» η οποία αναφέρεται στις Καρυάτιδες σημαίνει ότι το γλυπτό και το καθαρά δομικό στοιχείο αποτελούν ενιαίο σώμα.

Πλαστική: Καλλιτεχνική έκφραση που σχετίζεται με τη μορφοποίηση ακατέργαστου υλικού, όπως ο πηλός ή το μάρμαρο. Χαρακτηριστική πλαστική τέχνη, η αγαλματοποιία.

Πόλος: Λέξη συγγενής με το «πίλος», ήταν είδος καλύμματος κεφαλής, κάτι μεταξύ καπέλου και στεφανιού. Η πόλος των Καρυάτιδων της Αμφίπολης διακρίνεται κάτω από το επιστύλιο.

Προτεταμένο: Στάση χεριού απλωμένου προς τα εμπρός – και μόνο.

Πτυχώσεις: Ο κυματισμός των χιτώνων στα αγάλματα, πεδίο καλλιτεχνικού ανταγωνισμού και αλάνθαστος δείκτης δεξιοσύνης για τους αρχαίους Ελληνες γλύπτες.

Πώρινος λίθος ή πωρόλιθος: Ασβεστολιθικό πέτρωμα με χαρακτηριστική ασυνεχή επιφάνεια, γεμάτη από μικρές τρύπες.

Ρόδακας: Η αφαιρετική, διακοσμητική και στερεότυπη αποτύπωση ενός τριαντάφυλλου σε κάτοψη. Στον τύμβο Καστά έχουν βρεθεί οκτάφυλλοι, επάλληλοι, ομόκεντροι ρόδακες.

Σήμα: Ορος με διπλή σημασία, καθώς μπορεί να έχει τον ρόλο ταφικού δείκτη, επισημαίνοντας την ύπαρξη τάφου, μνημείου κ.λπ. Χρησιμοποιείται όμως και ως συνώνυμο της λέξης «τύμβος». Σε μια τέτοια σύγχυση στην ερμηνεία κειμένων αποδίδονται διάφορα σενάρια για το πού θα μπορούσε να βρίσκεται ο τάφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Στέψη (θόλου): Το κορυφαίο εσωτερικό τμήμα της ημικυλινδρικής οροφής.

Ταινία: Μακρόστενη διακοσμητική, έγχρωμη παράσταση.

Τοίχος διαφραγματικός: Ενδιάμεσος τοίχος με κάποιου είδους άνοιγμα. Στην Αμφίπολη, ως διαφραγματικός λογίζεται και η πύλη με τις σφίγγες.

Τοίχος σφράγισης: Πρόχειρη λίθινη κατασκευή, άτεχνη και άσχετη με το μνημείο, με μόνη σκοπιμότητα τη θωράκισή του από ενδεχόμενες εισβολές.

Τοπογραφική αποτύπωση/τεκμηρίωση: Η επίγεια μέτρηση των διαστάσεων και η ακριβής χωροθέτηση κτιρίου στον περιβάλλοντα χώρο του.

Τύμβος: Τόπος ταφής νεκρού, πάνω από τον οποίο έχουν προστεθεί μεγάλες ποσότητες χώματος. Μπορεί όμως να είναι και απλώς ο τάφος ή ακόμη και ένα ανάγλυφο με τη μορφή του θανόντος.

Υπερκείμενοι: Λίθοι ή άλλα στοιχεία που βρίσκονται πάνω από άλλα.

Φάτνωμα: Εσοχή που δημιουργείται μεταξύ διασταυρούμενων δοκών.

Χειριδωτός: Κοινώς, μακρυμάνικος.