 |
Το «Μωσαϊκό της Πόλεως». Πλακίδια από φαγεντιανή που απεικονίζουν προσόψεις διώροφων και τριώροφων σπιτιών, Ανάκτορο Κνωσού (περ. 1600-1500 π.Χ.), Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου. |
Από τη Maud Devolder
Το δέος που προκαλούν τα αρχαία μνημεία συχνά εκφράζεται με ένα ερώτημα: πόσοι άνθρωποι συμμετείχαν στο αρχιτεκτονικό πρόγραμμα και ποια διάρκεια είχε αυτό; Με βάση μία συγκεκριμένη μέθοδο η απάντηση στο παραπάνω ερώτημα μπορεί να δοθεί αν υπολογιστούν οι εργατοώρες κατασκευής ενός κτιρίου, λαμβάνοντας υπόψη κάθε επιμέρους εργασία του οικοδομικού προγράμματος. Αυτή η μέθοδος, η οποία διαμορφώθηκε τη δεκαετία του 1980 από τον Elliot Abrams, ονομάζεται «architectural energetic» και υπολογίζει το χρόνο που αφιερώνεται στην προμήθεια, τη μεταφορά, την κατασκευή και τη συναρμολόγηση των υλικών τα οποία συνθέτουν ένα κτίριο.
Η Maud Devolder, σε διάλεξή της που θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή 20 Νοεμβρίου 2015, και ώρα 18.30, στο κτήριο της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας (Πανεπιστημίου 22), θα παρουσιάσει τον τρόπο με τον οποίο η παραπάνω μέθοδος εφαρμόζεται σε 23 περιπτώσεις κτιρίων της Νεοανακτορικής περιόδου.
Όπως εξηγεί η Maud Devolder: «Γίνεται εκτίμηση του χρόνου και της ανθρώπινης ενέργειας που απαιτήθηκε και τα στοιχεία συζητούνται πάνω στη βάση δύο ερευνητικών αξόνων: των κοινωνικών επιπτώσεων τέτοιων οικοδομικών προγραμμάτων, και της απουσίας ξεχωριστών κατηγοριών κτιρίων.
»Αρχικά εξετάζονται οι περιορισμένες κοινωνικές επιπτώσεις αυτών των οικοδομικών προγραμμάτων. Στις περισσότερες περιπτώσεις φαίνεται πιθανό ότι οι ένοικοι έχτισαν τα σπίτια τους διαθέτοντας οι ίδιοι την απαιτούμενη εργατική δύναμη για μία σύντομη οικοδομική περίοδο, πολύ πιθανόν σε μια εποχή του χρόνου χωρίς αγροτικές εργασίες. Σε μερικές όμως περιπτώσεις τα κτίρια φαίνεται να χτίστηκαν από εξειδικευμένους τεχνίτες που δεν είχαν σχέση με τα μέλη του νοικοκυριού. Αυτό φαίνεται από τον αυξημένο αριθμό εργατοωρών που απαιτήθηκε για το οικοδομικό τους πρόγραμμα, αλλά και από εξεζητημένα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά, η γνώση των οποίων ξεπερνούσε τις δυνατότητες ενός συνηθισμένου νοικοκυριού.
»Η ποικιλία των αρχιτεκτονικών στοιχείων και των κατασκευαστικών επιλογών είχαν ως αποτέλεσμα μια ποικιλία στις κλίμακες των οικοδομικών προγραμμάτων, αλλά τα προγράμματα αυτά δεν είχαν σημαντικές επιπτώσεις στους πληθυσμούς, καθώς ο αριθμός των ανθρώπων που απαιτούνταν για την κατασκευή των κτιρίων ήταν πολύ μικρός σε σχέση με το μέγεθος της κοινότητας. Δεύτερον, η εφαρμογή της μεθόδου “architectural energetic” υπογραμμίζει την ύπαρξη ενός συνεχούς όσον αφορά στις χρονικές απαιτήσεις της Νεοανακτορικής αρχιτεκτονικής παραγωγής. Αυτό συμφωνεί με παρατηρήσεις άλλων ερευνητών, αλλά και δίνει πληροφορίες για την ποικιλία των οικοδομικών πρακτικών οι οποίες προκαλούν μια γραμμική κατανομή της δαπάνης ενέργειας.
»Η κατανομή των υπολογιζόμενων εργατοωρών δείχνει ότι δεν υπάρχει σαφής διαχωρισμός μεταξύ των διαφόρων κατηγοριών κτιρίων, γεγονός που ίσως αντικατοπτρίζει τη σχετικά ελεύθερη πρόσβαση σε εξειδικευμένα εργατικά χέρια.
Παρόλο που μια τέτοια μαθηματική προσέγγιση στα αρχαιολογικά κατάλοιπα μερικές φορές θεωρείται ότι προσπαθεί να κατανοήσει την ανθρώπινη συμπεριφορά με υπολογιστικό τρόπο, ωστόσο συμβάλλει στην καλύτερη κατανόηση των διαδικασιών που λαμβάνουν χώρα κατά τη διάρκεια ενός οικοδομικού προγράμματος. Για την τεκμηρίωση των παραπάνω διερευνώνται οι οικοδομικές πρακτικές, οι οποίες αφορούν στην παραγωγή και τη χρήση πηλοπλίνθων και την ανάμιξη εξειδικευμένων τεχνιτών στο σχεδιασμό του κτιρίου, καθώς και τα στοιχεία για την ύπαρξη οικοδομικών συνεργείων που εργάζονταν σε οικοδομικά προγράμματα».
Η διάλεξη, που έχει τίτλο «Minoan Builders. New Research on the Scale and Organisation of Architectural Projects in Bronze Age Crete» («Μινωίτες κτίστες. Μια νέα έρευνα για την κλίμακα και την οργάνωση των αρχιτεκτονικών προγραμμάτων στην Κρήτη της Εποχής του Χαλκού»), διοργανώνεται στο πλαίσιο των Σεμιναρίων Μινωικής Αρχαιολογίας. Θα δοθεί στα αγγλικά και θα ακολουθήσει δίγλωσση συζήτηση.
Τα Σεμινάρια Μινωικής Αρχαιολογίας διοργανώνουν οι: Έφη Σαπουνά-Σακελλαράκη, Λευτέρης Πλάτωνας, Γιάννης Παπαδάτος και Colin Macdonald.
