Αρκάδες 300 χιλιάδων ετών- Υπαίθρια αρχαιολογική θέση της Κατώτερης Παλαιολιθικής περιόδου εντοπίστηκε στη Μεγαλόπολη Αρκαδίας

Μαραθούσα Μερική άποψη του χώρου της ανασκαφής με τμήμα του σκελετού του ελέφαντα

Υπαίθρια αρχαιολογική θέση της Κατώτερης Παλαιολιθικής περιόδου εντοπίστηκε και ανασκάπτεται στο χώρο των λιγνιτωρυχείων της ΔΕΗ στη Μεγαλόπολη Αρκαδίας. 

Πρόκειται για τη θέση Μαραθούσα 1, όπου βρέθηκαν λίθινα τέχνεργα, στρωματογραφημένα κατά χώρα και σε συνάφεια με οστά ελέφαντα (του είδους Elephas antiquus) και άλλων θηλαστικών, που χρονολογούνται προκαταρκτικά στα 300–600 χιλιάδες έτη πριν από σήμερα.

Εκείνη την εποχή η θέση βρισκόταν στις παρυφές αβαθούς λίμνης, σε περιοχή με πλούσια δασική βλάστηση φυλλοβόλων. Η ταχεία κάλυψη των αρχαιολογικών καταλοίπων με λιμναία ιζήματα συνέβαλε στην εξαιρετική διατήρησή τους. Αποκαλύφθηκε σχεδόν ολόκληρος
ο σκελετός του ελέφαντα (εικ. 1), καθώς και πλούσια πανίδα (τρωκτικά, πτηνά, αμφίβια και ερπετά) και χλωρίδα (τεμάχια ξύλου, καρποί κλπ.).

Λίθινα εργαλεία.

 Σύμφωνα με τα πρώτα ανασκαφικά δεδομένα, οι άνθρωποι της Παλαιολιθικής κατασκεύασαν επί τόπου λίθινα τέχνεργα (εικ. 2), κατάλληλα για την εκδορά και τον τεμαχισμό του ελέφαντα. Ίχνη κοπής από τα λίθινα εργαλεία εντοπίστηκαν σε αρκετά από τα οστά του ελέφαντα (εικ. 4), και δηλώνουν ότι η Μαραθούσα 1 αποτελεί μία «θέση σφαγής» («butchering site»).

Οστό ελέφαντα σε στρωματογραφική συνάφεια με λίθινο εργαλείο (σε κύκλο).

 Υπαίθριες στρωματογραφημένες θέσεις της Κατώτερης Παλαιολιθικής είναι εξαιρετικά σπάνιες και προσφέρουν ανεκτίμητες πληροφορίες για την εξέλιξη, τη συμπεριφορά και τον τρόπο ζωής των πρώιμων ανθρώπων. Η Μαραθούσα 1 είναι η μοναδική υπαίθρια «θέση σφαγής» ελέφαντα γνωστή μέχρι σήμερα στα Βαλκάνια, και μία από τις αρχαιότερες αρχαιολογικές θέσεις στην Ελλάδα.

Φωτογραφία μέσω μικροσκοπίου, στην οποία διακρίνονται ίχνη κοπής σε οστό

Ως εκ τούτου, είναι εξαιρετικά σημαντική για την κατανόηση της απώτατης προϊστορίας της Ευρώπης.
Η συστηματική ανασκαφή διενεργείται από την Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας – Σπηλαιολογίας, υπό την διεύθυνση της αρχαιολόγου Δρος Ελένης Παναγοπούλου, με τη συμμετοχή της παλαιοανθρωπολόγου Καθηγήτριας Κατερίνας Χαρβάτη (Πανεπιστήμιο Tübingen) και πλειάδας επιστημόνων συναφών ειδικοτήτων ΥΠΠΟ